Bestrijdingsmiddelen
Middelen om vlooien en teken te bestrijden zoals poeder, spray, vloeistof, band, druppels, tabletten en shampoos zijn verkrijgbaar. Ze bevatten diverse werkzame stoffen die altijd op de verpakking vermeld moeten staan. Veel van die stoffen zijn gevaarlijk, niet alleen voor vlooien, maar ook voor uzelf, uw huisdier en het milieu. Maar ze zijn niet allemaal even schadelijk. Vlooienbestrijdingsmiddelen die op het dier worden toegepast zullen de komende jaren niet meer als bestrijdingsmiddel worden gecontroleerd en geregistreerd, maar als diergeneesmiddel. Het blijft echter hetzelfde middel, gebruik geen bestrijdingsmiddelen bij zieke, zwangere en zogende dieren en bij dieren jonger dan vier weken. Middelen voor de hond moet u ook nooit op een kat toepassen. Lees altijd de gebruiksaanwijzing op de verpakking voor andere veiligheidsaanwijzingen. Vlooienpoeders, sprays en vloeistoffen zijn voor behandeling van het dier zelf en het huis. De gebruikte actieve stoffen staan steeds vermeld op de verpakking. De Werkzame Stof in een handelsproduct, is de stof die ervoor moet zorgen dat het middel het te bestrijden organis¬me ook daad¬werkelijk bestrijdt.
Wat er precies in een product zit mogen we niet weten van fabrikant en overheid en wordt ook verder niet vermeld. Uit gegevens van het Milieuministerie van de Verenigde Staten (EPA) blijkt dat er naast de Werkzame Stoffen bijna 20.000 verschillende chemicaliën in toegelaten producten voorkomen; o.a. oplos-, vloei- en kleefmiddelen, drijfgassen, emulgatoren, kleurstoffen en verontreinigingen als gevolg van het productieproces (waaronder extreem giftige dioxinen). In een aantal handelsproducten wordt zelfs chemisch afval verwerkt.
Slechts de Werkzame Stof moet op de verpak¬king worden vermeld. Wettelijk moet deze naam goed leesbaar op de voorkant van de verpakking staan. In de praktijk is dat niet zo. Daarom is het verstandig om direct naar de kleinste lettertjes aan de achterkant van de verpakking te kijken om de naam van de Werkzame Stof te vinden.
Hier laten we een paar stoffen de revue passeren, omdat honden/katten trimmers, dierenpensionhouders en eigenaren toch vaak in aanraking komen met deze bestrijdingsmiddelen. En er verder niet bij nadenken hoe vaak ze er mee in aanraking komen, de meeste mensen denken ook vaak dat de middelen die op de markt zijn altijd gecontroleerd zijn, en dus niet schadelijk zijn, maar als je dieper in de materie duikt, kom je toch wel voor hele grote verrassingen te staan.
Pyrethrinen: pyrethrum en pyrethoïden
Een zeer aparte groep van bestrijdingsmiddelen is die van de pyrethrinen. Deze omvat het natuurlijke pyrethrine (pyrethrum) en de synthetische pyrethoïden (o.a. permethrin, deltamethrin, tetramethrin, bio-allethrin). Net als de organische fosfaten zijn het zenuwgiften.
Aan bestrijdingsmiddelen met pyrethrinen wordt nogal eens piperonylbutoxide toegevoegd in de verhouding van 1 op 4 of 5. Het is op zichzelf geen bestrijdingsmiddel, maar versterkt de werking van pyrethrinen, omdat het de afbraak hiervan remt. Piperonylbutoxide kan bij inname van hogere doseringen schade aan de lever en de nieren veroorzaken.,
Pyrethrum wordt bereid uit de bloemen van een chrysantensoort die in Afrika groeit. Pyrethrum heeft een aantal zeer voortreffelijke eigenschappen. Het valt in direct zonlicht binnen een paar uur spontaan uiteen in onwerkzame verbindingen. In diffuus daglicht binnenshuis kan dat enkele weken duren, maar we blijven er niet tot in lengte van jaren mee zitten, zoals het geval is met een aantal andere bestrijdingsmiddelen.
Pyrethrum is zeer giftig voor insecten. Vooral bijen zijn zeer gevoelig, vliegen zijn dat iets minder en nog minder geldt dat voor kakkerlakken, vlooien en kevers. Helaas is pyrethrum zeer giftig voor nuttige insecten, zoals bijen en ook voor vissen. In bepaalde omstandigheden werkt het 100 maal zo sterk als bijvoorbeeld lindaan. Voor insecten vertoont het een uitgesproken val dood-effect. Een insect dat met het gif in aanraking komt, ligt binnen enkele seconden met de pootjes omhoog. Als de concentratie hoog genoeg is, zijn de insecten meteen dood. Als de concentratie te laag is of als het preparaat te lang in de kast heeft gestaan, is er sprake van schijndood. Na een poosje komen de insecten weer bij. De acute giftigheid voor zoogdieren, zoals de kat of de mens, valt mee. Pyrethrum wordt in het lichaam snel afgebroken. De dodelijke dosis voor de mens ligt in de buurt van de 100 gram. Pyrethrum kan wel allergische reacties, zoals huiduitslag, veroorzaken bij gevoelige mensen en dieren.
Pyrethoïden zijn door de chemische industrie samengestelde synthetische verbindingen, geïnspireerd op het natuurlijke pyrethrum. Er is een heel gamma pyrethoïden in de handel. De natuurlijke pyrethrinen worden daardoor wel uit de handel gedrukt .
De afbreekbaarheid van pyrethoïden is aanmerkelijk slechter dan die van de natuurlijke pyrethrinen. In de meeste gevallen blijven pyrethoïden enige weken tot maanden in het milieu aanwezig, afhankelijk van de omstandigheden.
Pyrethoïden worden toegepast in middelen tegen muggen, vliegen, vlooien, houtwormen en mieren.
De acute giftigheid voor zoogdieren is in doorsnee ongeveer gelijk aan of iets groter dan die van pyrethrum. In een enkel geval zijn overgevoeligheidsreacties gemeld bij toepassing van pyrethoïden.
Contact met de huid kan een prikkeling tot gevolg hebben. Er zijn echter enkele onderzoeken die melden dat ze de werking van het zenuwstelsel verstoren. En bij permethrin en cypermethrin zijn er aanwijzingen dat ze een zwakke erfelijk materiaal-veranderende werking hebben. Dit houdt in dat niet kan worden uitgesloten dat ze een kankerbevorderende werking hebben en mogelijk schade bij nageslacht veroorzaken.
Met de ontwikkeling van pyrethoïden zijn er mogelijkheden ontstaan om de gechloreerde koolwaterstoffen, zoals lindaan voor de bestrijding van houtworm, de organische fosfaten (zoals diazinon) voor de bestrijding van kakkerlakken en carbamaten (zoals carbaryl en propoxur) voor de bestrijding van vlooien te vervangen.
Carbaryl is familie van de carbamate en is giftig tot zeer giftig in hoge dosis, het kan problemen bij mensen veroorzaken bij inhalatie, inname en huidcontact, zo ook bij dieren die daar gevoelig voor zijn.
De U.S EPA in Amerika (Milieuministerie van de Verenigde Staten) heeft Carbaryl geclassificeerd tot waarschijnlijk kankerverwekkend.
Effecten / Verschijnselen?
• Totaal gestoord immuunsysteem,
• Totaal gestoord lichaam
• storing of blokkade van zenuwgestel,
spiertrillingen§§ uitgeschakelde spijsvertering
• Idee dat men griep heeft.
o koortsaanvallen
• Hoofdpijn,
• Benauwd gevoel
o veel hoesten
o ademhalingsproblemen
o misselijkheid
o maagkrampen
o diarree
o braken
o zweten
o eczeemachtige aandoeningen
o erge speekselafscheiding
o epilepsie
• Geïrriteerde slijmvliezen
o branderig gevoel in keel,
o zere branderige ogen,
• Huidirritatie
o huiduitslag
o jeuk en branderige huid
Dit geldt zowel voor mensen als dieren
. Ook permethrin is echter mogelijk kankerverwekkend. Genotoxiciteit
En bij Permethrin en cypermethrin zijn er aanwijzingen dat ze een zwakke erfelijk materiaalveranderende werking hebben.
o Dit houdt in, dat niet kan worden uitgesloten, dat ze een kankerbevorderende werking hebben en mogelijk schade bij nageslacht veroorzaken.
o In Nederland wordt naar schatting een half miljoen mensen regelmatig blootgesteld aan organische oplosmiddelen tijdens het uitoefenen van hun beroep. Het is bekend dat organische oplosmiddelen `neurotoxische' (giftige) eigenschappen bezitten. Dit betekent dat ze het zenuwstelsel -onherstelbaar- kunnen beschadigen. Deze schadelijke werking kan tot ernstige klachten leiden die een grote belasting vormen voor de werknemer en zijn sociale omgeving: het Organisch Psychosyndroom (OPS). (bron: ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid))
o Dit geldt zowel voor dieren als voor mensen.
o Vaak staat bij de vermeldingen op verpakkingen met dit middel de regel: Niet toepassen bij honden jonger dan 1 maand en bij zieke, drachtige of zogende dieren, en waarom staat er die regel op, dit moet je toch even aan het denken zetten.
Wees voorzichtig als u een poeder, spray of vloeistof in een plantenspuit verstuift. Het verspreidt zich dan in de lucht zodat u het gemakkelijk inademt.
Vlooienbanden kunnen de stoffen propoxur, dichloorvos bevatten, WIJZE VAN OPNAME Dichloorvos:
De stof kan in het lichaam worden opgenomen door inademing , doorheen de huid en door inslikken.
INADEMINGSRISICO:
Een voor de gezondheid schadelijke verontreiniging van de lucht, zal niet of slechts zeer traag worden bereikt bij verdamping van deze stof bij 20°C; bij sproeien of verstuiven echter veel sneller.
EFFECTEN BIJ KORTSTONDIGE BLOOTSTELLING:
De stof is irriterend voor de huid. De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel. Remming van cholinesterase.( Cholinesterase is een lichaamseigen enzym die belangrijk is voor het zenuwsysteem, voorkomt overdadige accumulatie van acetylcholine(accumulatie is het bezinken en ophopen), acetylcholine is een neurotransmitter die in vele delen van de hersenen en het lichaam actief is )
EFFECTEN BIJ LANGDURIGE OF HERHAALDE BLOOTSTELLING:
Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken. Herhaald of langdurig contact kan de huid gevoelig maken. Remming van cholinesterase; een cumulatief(ophopend) effect is mogelijk. Deze stof is mogelijk kankerverwekkend bij de mens, zo ook denkbaar bij dieren. pyrethrinen, pyrethroïden en tetrachloorvinfos . Deze stoffen werken in op het zenuwstelsel. Ze zijn niet alleen giftig voor vlooien, maar ook voor veel andere dieren waaronder vogels en zoogdieren. Dus ook voor uzelf en uw huisdier. Bovendien zijn de meeste van deze stoffen mogelijk kankerverwekkend. Gebruik daarom nooit vlooienbanden met bestrijdingsmiddelen. Vlooiendruppels werken via het bloed van het huisdier, dus als de hond of kat door een vlo wordt gebeten, wordt de vlo na enkele uren gedood. Ze moeten in de nek worden gedruppeld of worden ingenomen. Als werkzame stoffen bevatten ze fenthion, Fenthion is een neurotoxische stof (insecticide) die verdacht carcinogeen(kankerverwekkend) is, en waarvan uit onderzoek bekend is dat het misvormingen bij de voortplanting kan veroorzaken, of cythioaat. Cythioaat is er ook in tabletvorm.
Bijwerkingen kunnen zijn:
Braken, sterke opwinding, spiertrekkingen, epilepsie. De stof komt zo niet in het milieu. Maar uw huisdier kan er overgevoelig voor blijken en het is ook niet bekend wat de effecten zijn bij langdurig gebruik. De middelen moeten bovendien vrij vaak worden toegediend. Beperk het gebruik indien mogelijk. Vlooienshampoos bevatten over het algemeen bestrijdingsmiddelen. Dus lees daar ook eens goed wat er voor stoffen in verwerkt zitten, omdat honden/katten trimmers toch dagelijks met deze bestrijdingsmiddelen/vlooienshampoos in aanraking komen is dit toch wel belangrijk om te weten.
En vlooienshampoo kun je makkelijk vervangen door de honden te wassen met een gewoon huis, tuin en keuken afwasmiddel, en dat 10 minuten laten intrekken en weer uitspoelen, dit werkt net zo effectief als vlooienshampoo.
Ook zijn er genoeg vlooienshampoos verkrijgbaar op de markt met natuurlijke bestrijdingsmiddelen.
Onderzoek op lange termijn op dieren gebeurd relatief weinig, maar alles wat hierboven beschreven staat kun je ook weerleggen op je huisdieren die behandeld worden met deze bestrijdingmiddelen.
Terwijl er ook voortaan genoeg alternatieve bestrijdingsmiddelen ontstaan die zijn werking hebben bewezen, geeft je dit toch wel stof tot nadenken.
Hetty van Berne- van Hoof
Copyright 2007